Artikeloverzicht

Special - Beter (en leuker!) revalideren met virtual reality

In de Sint Maartenskliniek zetten we vaak innovaties in om de zorg voor patiënten te verbeteren. Virtual reality (VR) is een van die innovaties. Een VR-bril op de neus kan helpen bij pijnbestrijding, en maakt medicatie soms zelfs overbodig. Ook op onze afdeling Revalidatie duiken revalidanten steeds vaker in die virtuele wereld. Bijvoorbeeld om te helpen bij het trainen van specifieke bewegingen.

Niet zo gek dus, dat onze innovatiemanager Remco Hoogendijk fan is van virtual reality: “VR biedt ongelofelijke kansen om therapie leuk te maken. Neem bijvoorbeeld het steeds weer oefenen van dezelfde beweging. De meeste mensen vinden dit saai. Maar laat je ze een potje volleyballen met een VR-bril op, dan maken ze die beweging moeiteloos, keer na keer. Bovendien kunnen wij met behulp van speciale sensoren tijdens een VR-game meten wat er met de revalidant gebeurt tijdens de oefeningen.”

Zelf ontdekken en uitvinden

Om te onderzoeken en leren wat VR allemaal kan betekenen voor revalidatie, is er op de afdeling een zogeheten fieldlab ingericht. Een aantal behandelaars vormt er samen een toegewijd expertiseteam. Zij kijken bij een vraag uit onze kliniek of er een passende VR-oplossing is. Soms komen ze zelf een VR-applicatie tegen en kijken ze of die geschikt is voor een bepaalde patiëntengroep. Zelfs maatwerk per revalidant is mogelijk. Manueel therapeut Guy Gilbers en ergotherapeut Annemiek van den Berg hebben daar een mooi voorbeeld van: “Eén revalidant durfde zijn nek niet te bewegen. Door het spelen van een VR-spel waarbij hij uitgelokt werd om alle kanten op te kijken, leerde hij dat weer. Op een ontspannen manier, terwijl hij was afgeleid door het spel.”

VR4REHAB

Op het gebied van VR binnen de revalidatiegeneeskunde leidt de Sint Maartenskliniek een Europees samenwerkingsverband met partners uit de industrie, universiteiten en revalidatieklinieken uit vier verschillende landen. Samen werken wij binnen het programma VR4REHAB aan de ontwikkeling van VR-revalidatietools die aansluiten op de behoeften van revalidanten en hun behandelaars. Ook onderzoeken we het effect van VR-therapie bij revalidanten. Wilt u hierover meer informatie lezen? Dat kan via https://vr4rehab.org/.

Voorbeelden van VR-projecten bij revalidatie:

Thuis gamen als therapie?

Tieners in de leeftijd van 12 – 18 jaar met unilaterale Cerebrale Parese (een aandoening aan de linker of rechter lichaamshelft door een hersenbeschadiging) krijgen acht weken lang een VR-bril mee naar huis. Daar oefenen ze minimaal 5 dagen per week, 30 minuten per dag met één of meerdere spellen die wij hiervoor hebben geselecteerd. Alle spellen draaien om het verbeteren van je scores – je kunt er niet in ‘af gaan’. Terwijl de tieners lekker gamen, oefenen ze hun schouder en elleboog. Ze heffen hun arm, bewegen opzij en strekken de elleboog. Na de acht weken kijken we of hun functioneren meetbaar vooruit is gegaan.

De romp als joystick

Wie wil kunnen lopen en staan heeft daarvoor een stabiele romp nodig. Revalidanten met balansproblemen (bijvoorbeeld door een beroerte) moeten hun romp veel trainen om weer zelfstandig te kunnen functioneren. Dit vinden ze vaak lastig vol te houden - zeker als ze weer thuis zijn. Daarom is TrunkyXL ontwikkeld: een training van de rompstabiliteit met VR en sensoren, waarbij de romp de joystick is van het spel. Terwijl de patiënten spelen, bewegen ze op een natuurlijke manier en leren ze weer op hun eigen lichaam te vertrouwen. Uiteindelijk kunnen ze de training ook zonder therapeut oefenen en keert een gevoel van zelfstandigheid terug. De behandelaars kunnen de vorderingen dan op afstand volgen via de app.

Niet vallen!

Tien revalidanten deden mee aan een proefproject met de VR-applicatie ‘Richie’s Plank Experience’. Zij zaten in een behandelprogramma voor mensen die chronische pijn hebben, maar waarbij er geen structurele schade aan het lichaam is. Op de 80ste verdieping van een virtuele wolkenkrabber moesten zij boven de afgrond over een smalle plank lopen. Ze wisten dat het niet echt was, want ze stonden in het fieldlab. Toch waren ze bang om te vallen; ze gingen zweten, wiebelen en gespannen bewegen. Dat komt omdat het brein meer reageert op wat je ziet, dan op wat je weet. De behandelaars konden dankzij die ervaring beter uitleggen hoe het lichaam kan reageren als de hersenen iets denken. Ook werd het de revalidanten op die manier duidelijk dat ze niet meer bang hoeven te zijn voor meer schade of meer pijn als ze gaan bewegen. Na deze eerste proef gaan we ‘Richie’s Plank Experience’ een half jaar lang standaard opnemen in het behandeltraject ‘Zorg op Maat’. Daarna gaan we de uitkomst ervan bekijken.